PCOS uitgelegd: symptomen, oorzaken en wat je kunt doen

Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) is een veelvoorkomende aandoening die tot 15% van de vrouwen in de

vruchtbare leeftijd treft. Toch weten veel vrouwen er weinig van. Vaak horen we er pas over als we stoppen met de pil, last krijgen van een onregelmatige cyclus, huidklachten of moeite met zwanger worden. Doordat er zo weinig bekendheid is, lopen veel vrouwen jarenlang rond zonder diagnose.

Dit artikel wil daar verandering in brengen. We leggen uit wat PCOS precies is, welke klachten je kunt herkennen, waarom het ontstaat en wat kan helpen.

Inhoudsopgave

1. Wat PCOS echt betekent

2. Veel voorkomende symptomen van PCOS

3. Oorzaken en bijdragende factoren

4. Hoe je klachten bij PCOS kunt aanpakken

5. Belangrijkste inzichten

Wat is PCOS?

De naam PCOS suggereert dat het vooral gaat om cysten op de eierstokken, maar dat klopt niet helemaal. Je kunt PCOS hebben zonder cysten. Voor de diagnose kijken artsen meestal naar drie dingen. Als je er twee van hebt, kan dat wijzen op PCOS:

• Onregelmatige of uitblijvende menstruaties

• Verhoogde waarden van mannelijke hormonen (androgenen)

• Eierstokken die op een echo meerdere kleine follikels laten zien

Die “cysten” zijn meestal onrijpe eiblaasjes - kleine zakjes met eicellen die niet vrijkomen. Hierdoor raakt de eisprong verstoord en wordt je cyclus vaak onregelmatig.

Hoe kun je PCOS herkennen?

PCOS kan er bij iedereen anders uitzien, wat de diagnose lastig maakt. Toch zijn er enkele veelvoorkomende signalen:

• Onregelmatige of afwezige menstruatie: Sommige vrouwen hebben maanden geen menstruatie, anderen juist heel hevige of pijnlijke bloedingen.

• Androgeen-gerelateerde symptomen: Acne, een vette huid, haargroei in het gezicht of op het lichaam, dunner wordend haar op het hoofd.

• Gewichtsproblemen: Veel vrouwen met PCOS vinden het moeilijk om een gezond gewicht te behouden, vaak door insulineresistentie.

• Vruchtbaarheidsproblemen: Een verstoorde eisprong maakt zwanger worden lastiger, al betekent het niet dat zwangerschap onmogelijk is.

💭 PCOS kun je het beste zien als een spectrum. Klachten kunnen in de loop van de tijd veranderen, verbeteren of verergeren afhankelijk van leefstijl, hormonen en andere gezondheidsfactoren.

Wat veroorzaakt PCOS?

De waarheid is dat de exacte oorzaak nog onbekend is. Wel weten we dat meerdere factoren een rol spelen:

• Hormonale disbalans: Hogere androgenen en verstoorde oestrogeen en progesteron belemmeren een regelmatige eisprong.

• Insulineresistentie: Als het lichaam niet goed reageert op insuline, stijgen bloedsuiker en insulinewaarden. Dit zorgt voor meer hormonale verstoring.

• Ontsteking: Chronische, laaggradige ontstekingen - bijvoorbeeld door stress, slechte voeding of leefstijl - kunnen insulineresistentie en hormonale problemen verergeren.

Wat kun je doen bij PCOS?

Een “genezing” bestaat niet, maar leefstijlkeuzes en medische ondersteuning kunnen veel verschil maken.

Voeding en leefstijl

Eten bij PCOS gaat vooral om balans. Vezelrijke voeding helpt je spijsvertering rustiger te laten verlopen en houdt je bloedsuiker stabiel. Ontstekingsremmende producten zoals bessen, groene bladgroenten en vette vis met omega-3 ondersteunen je lichaam. Eiwitten geven je energie en zorgen dat je langer vol zit. Bewerkt eten en geraffineerde suikers kun je beter beperken, omdat die snelle pieken in je bloedsuiker veroorzaken.

🍳 Ontbijt is extra belangrijk voor je bloedsuiker. Probeer 25–30g eiwitten met gezonde vetten en vezels: bijvoorbeeld een groente-omelet met avocado op volkorenbrood of Griekse yoghurt met bessen en noten.

Gezonde gewoontes

• Beweging: Regelmatig bewegen – zoals wandelen, fietsen of krachttraining – verbetert je insulinegevoeligheid en je stemming. Zelfs korte wandelingen na een maaltijd helpen al.

• Slaap: 7–9 uur goede slaap per nacht houdt je hormonen beter in balans. Een rustige routine voor het slapengaan kan hierbij helpen.

• Stressmanagement: Veel stress verhoogt cortisol, wat je hormonen verder uit balans brengt. Ontspanningsoefeningen, schrijven, meditatie of tijd met dierbaren kan stress verminderen.

Medische ondersteuning

Hormonale anticonceptie wordt vaak voorgeschreven om de cyclus te reguleren en androgeengerelateerde klachten te verminderen als zwangerschap geen doel is. Dit pakt de oorzaak niet aan, maar kan klachten wel dragelijker maken.

Tot slot

Leven met PCOS kan best veel zijn, vooral omdat er nog zo weinig over bekend is. Maar hoe meer je weet, hoe sterker je staat. Als je begrijpt hoe PCOS werkt - en ziet hoeveel invloed je dagelijkse gewoontes kunnen hebben - merk je dat je wél iets in handen hebt.

Met de juiste steun kunnen kleine, haalbare stappen al veel verschil maken in hoe je je voelt. En vergeet niet: je bent niet alleen. Miljoenen vrouwen maken hetzelfde mee, en er is hulp, steun en behandeling beschikbaar.

Belangrijkste inzichten

• PCOS treft tot 15% van de vrouwen, maar velen krijgen nooit een diagnose.

• Symptomen verschillen, maar onregelmatige cycli, huidproblemen en vruchtbaarheidsuitdagingen komen vaak voor.

• Hormonale disbalans, insulineresistentie en ontsteking spelen een rol.

• Voeding, beweging, slaap, stressvermindering en soms medische behandeling hebben veel invloed op PCOS klachten.

• Denk je dat je PCOS hebt? Wacht niet en zoek hulp bij een zorgverlener die gespecialiseerd is in vrouwenhormonen.

References:

Understanding variation in prevalence estimates of polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30059968/

The Prevalence of Polycystic Ovary Syndrome: A Brief Systematic Review https://journals.lww.com/jhrs/fulltext/2020/13040/the_prevalence_of_polycystic_ovary_syndrome__a.4.aspx

Insulin resistance in polycystic ovary syndrome across various tissues: an updated review of pathogenesis, evaluation, and treatment https://ovarianresearch.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13048-022-01091-0

Insulin Resistance in Polycystic Ovarian Syndrome https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9665922/

Insulin resistance in polycystic ovary syndrome across various tissues: an updated review of pathogenesis, evaluation, and treatment https://ovarianresearch.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13048-022-01091-0